MBL và HBL là gì? 5 Điểm Khác Biệt Cơ Bản Bạn Phải Biết

Bạn đang bối rối giữa MBL trong ngành logistics và MBL trong lĩnh vực y học? Bài viết này sẽ giải quyết ngay sự nhầm lẫn đó. Tuyền Logistics sẽ giải thích rõ ràng MBL và HBL là gì trong chuỗi cung ứng, chỉ ra 5 khác biệt cốt lõi và hướng dẫn khi nào doanh nghiệp của bạn cần sử dụng chúng để việc xuất nhập khẩu hàng hóa luôn suôn sẻ, hiệu quả.

MBL và HBL là gì? Định nghĩa dễ hiểu cho người mới bắt đầu

Trong ngành xuất nhập khẩu, việc hiểu rõ các loại chứng từ là vô cùng quan trọng, và MBL cùng HBL là hai trong số những vận đơn đường biển phổ biến nhất. Về cơ bản, chúng đều là chứng từ vận tải nhưng do hai đối tượng khác nhau phát hành và phục vụ cho những mục đích riêng biệt.

Master Bill of Lading (MBL – Vận đơn chủ) là gì?

Master Bill of Lading (MBL) là vận đơn đường biển do hãng tàu (Shipping Line/Carrier) phát hành cho người đứng tên trên vận đơn, thường là công ty giao nhận vận tải (Forwarder) hoặc người gom hàng (Consolidator).

MBL được xem là chứng từ gốc của cả một lô hàng lớn, có thể bao gồm hàng của nhiều chủ hàng khác nhau được gom chung vào một container. Trên MBL, thông tin người gửi (Shipper) thường là đại lý của Forwarder tại cảng đi, và người nhận (Consignee) là đại lý của Forwarder tại cảng đến.

House Bill of Lading (HBL – Vận đơn nhà) là gì?

House Bill of Lading (HBL) là vận đơn đường biển do công ty giao nhận vận tải (Forwarder/NVOCC) phát hành cho người gửi hàng thực tế (chủ hàng/Shipper).

Mỗi chủ hàng gửi hàng qua Forwarder sẽ nhận được một HBL riêng cho lô hàng của mình. Vận đơn này hoạt động như một biên nhận và bằng chứng cho hợp đồng vận tải giữa chủ hàng và công ty Forwarder. Trên HBL, thông tin người gửi và người nhận là thông tin của doanh nghiệp xuất khẩu và nhập khẩu thực tế. Để hiểu sâu hơn về khái niệm vận đơn nói chung, bạn có thể đọc bài viết chi tiết giải thích bill of lading là gì.

Ví dụ thực tế: Hãy tưởng tượng MBL là chuyến xe bus và HBL là vé của từng hành khách

Để giúp bạn dễ hình dung, hãy xem một ví dụ ẩn dụ đơn giản:

Chuyến xe bus (Container): Do hãng xe (Hãng tàu) vận hành.
Người điều phối xe (Forwarder): Một công ty du lịch đứng ra gom nhiều hành khách lẻ để thuê trọn chuyến xe bus đó.
Master Bill of Lading (MBL): Là hợp đồng giữa hãng xe và công ty du lịch, xác nhận việc thuê cả chuyến xe. Trên hợp đồng này, bên thuê là công ty du lịch và bên cho thuê là hãng xe.
House Bill of Lading (HBL): Là chiếc vé xe mà công ty du lịch bán cho từng hành khách. Mỗi hành khách (Chủ hàng) sẽ có một vé riêng với thông tin của mình. Hành khách dùng vé này để xác nhận với công ty du lịch và lên đúng chuyến xe đã đặt.

Qua ví dụ này, bạn có thể thấy MBL là chứng từ bao quát cho cả lô hàng lớn, trong khi HBL là chứng từ chi tiết cho từng lô hàng nhỏ bên trong.

5 Điểm khác biệt cơ bản giữa MBL và HBL bạn phải biết

Hiểu rõ sự khác biệt giữa Master Bill và House Bill là yếu tố then chốt để kiểm soát quy trình vận chuyển và tránh các rủi ro phát sinh. Dưới đây là 5 điểm khác biệt cốt lõi được Tuyền Logistics tổng hợp.

Tiêu chí	Master Bill of Lading (MBL)	House Bill of Lading (HBL)
#1. Người phát hành	Hãng tàu (Shipping Line)	Công ty giao nhận (Forwarder/NVOCC)
#2. Người gửi/nhận	Forwarder hoặc đại lý của họ	Chủ hàng xuất khẩu / nhập khẩu thực tế
#3. Tính pháp lý	Hợp đồng vận tải với hãng tàu	Biên nhận & hợp đồng với Forwarder
#4. Quy trình sử dụng	Dùng để nhận toàn bộ lô hàng từ hãng tàu	Dùng để nhận hàng từ Forwarder
#5. Mối quan hệ	Một MBL có thể bao gồm nhiều HBL	Nhiều HBL nằm dưới một MBL

#1. Đối tượng phát hành: Ai là người tạo ra vận đơn?

Đây là điểm khác biệt cơ bản và dễ nhận biết nhất giữa house bill và master bill.

MBL (Master Bill): Do hãng tàu (ví dụ: Maersk, MSC, ONE) phát hành. Hãng tàu là đơn vị sở hữu và vận hành tàu, họ chỉ làm việc trực tiếp với đơn vị thuê nguyên container hoặc thuê chỗ trên tàu.
HBL (House Bill): Do công ty giao nhận (Forwarder) hoặc NVOCC (Người vận chuyển không có tàu) phát hành. Forwarder đóng vai trò trung gian, cung cấp dịch vụ cho các chủ hàng.

#2. Người gửi và người nhận hàng (Shipper & Consignee): Thông tin trên vận đơn thể hiện điều gì?

Thông tin về người gửi và người nhận trên hai loại vận đơn này hoàn toàn khác nhau.

Trên MBL:
- Shipper (Người gửi): Thường là công ty Forwarder tại nước xuất khẩu hoặc đại lý của họ.
- Consignee (Người nhận): Thường là công ty Forwarder tại nước nhập khẩu hoặc đại lý của họ.
Trên HBL:
- Shipper (Người gửi): Là người bán, nhà xuất khẩu thực tế của lô hàng.
- Consignee (Người nhận): Là người mua, nhà nhập khẩu thực tế của lô hàng.

#3. Tính chất pháp lý và vai trò trong lô hàng

Cả hai đều là những loại vận đơn đường biển quan trọng nhưng có vai trò pháp lý riêng.

MBL là bằng chứng cho hợp đồng vận tải giữa Forwarder và hãng tàu. Nó ràng buộc trách nhiệm của hãng tàu đối với toàn bộ container hàng mà Forwarder gửi.
HBL là bằng chứng cho hợp đồng vận tải giữa chủ hàng (shipper) và Forwarder. Nó xác nhận Forwarder có trách nhiệm vận chuyển lô hàng của chủ hàng từ điểm đi đến điểm đến an toàn.

#4. Quy trình và cách sử dụng trong thực tế

Quy trình làm hàng và nhận hàng khi có cả MBL và HBL sẽ diễn ra theo các bước sau:

Tại cảng đi: Chủ hàng giao hàng cho Forwarder và nhận về HBL. Sau đó, Forwarder gom hàng của nhiều chủ hàng, đóng vào container, giao cho hãng tàu và nhận về MBL.
Tại cảng đến: Hãng tàu thông báo hàng đến cho người nhận hàng trên MBL (là Forwarder). Forwarder sẽ dùng MBL để làm thủ tục nhận nguyên container hàng với hãng tàu. Cùng lúc đó, Forwarder sẽ gửi thông báo hàng đến cho người nhận trên HBL (là nhà nhập khẩu).
Nhà nhập khẩu: Cung cấp HBL cho Forwarder để nhận Lệnh giao hàng (Delivery Order – D/O) và hoàn tất thủ tục hải quan để nhận hàng.

Quy trình này đôi khi được đơn giản hóa bằng các hình thức như điện giao hàng để giải phóng hàng nhanh hơn. Để tìm hiểu thêm, bạn có thể xem bài viết giải thích telex release là gì.

#5. Mối quan hệ giữa hai loại vận đơn

Mối quan hệ giữa MBL và HBL là mối quan hệ “mẹ-con” hay “tổng-phụ”.

Một Master Bill of Lading sẽ bao trùm toàn bộ lô hàng gom (consolidated shipment).
Bên trong lô hàng đó, có thể có nhiều House Bill of Lading, mỗi HBL tương ứng với một chủ hàng riêng lẻ. Nói cách khác, nhiều HBL được gộp chung dưới một MBL.

Trường hợp nào doanh nghiệp cần cả MBL và HBL?

Việc một lô hàng có cả MBL và HBL là rất phổ biến, đặc biệt trong các trường hợp sau đây, và việc sử dụng HBL mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp.

Khi bạn gửi hàng lẻ (LCL – Less than Container Load)

Đây là trường hợp điển hình nhất. Khi doanh nghiệp của bạn chỉ có một lượng hàng nhỏ, không đủ để lấp đầy một container, bạn sẽ sử dụng dịch vụ gửi hàng lẻ (LCL).

Công ty Forwarder (như Tuyền Logistics) sẽ gom hàng của bạn cùng với hàng của nhiều chủ hàng khác vào chung một container.
Forwarder sẽ cấp HBL cho từng chủ hàng.
Hãng tàu sẽ cấp một MBL duy nhất cho Forwarder, đứng tên cho cả container hàng gom đó.

Khi bạn sử dụng dịch vụ của Forwarder hoặc NVOCC

Ngay cả khi bạn gửi hàng nguyên container (FCL), việc sử dụng dịch vụ của Forwarder vẫn thường đi kèm với HBL. Lý do là vì Forwarder có thể cung cấp mức giá cước tốt hơn, dịch vụ linh hoạt và hỗ trợ chu đáo hơn so với làm việc trực tiếp với hãng tàu. Trong trường hợp này, Forwarder sẽ đứng tên trên MBL và cấp lại HBL cho bạn.

Lợi ích khi sử dụng HBL: Tại sao nó lại quan trọng với chủ hàng?

Sử dụng HBL mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu:

Linh hoạt và tiện lợi: Forwarder cung cấp dịch vụ “door-to-door” và hỗ trợ tận tình hơn.
Bảo mật thông tin: Chủ hàng có thể yêu cầu Forwarder không hiển thị thông tin nhà cung cấp thực tế cho người mua cuối cùng, đặc biệt trong mua bán thương mại qua trung gian. Trong một số trường hợp, một loại bill đặc biệt có thể được sử dụng, bạn có thể tìm hiểu thêm switch bill là gì để có thêm thông tin.
Kiểm soát chứng từ: Chủ hàng có thể giữ HBL cho đến khi nhà nhập khẩu thanh toán đầy đủ tiền hàng, giúp đảm bảo an toàn tài chính.
Giá cước tốt hơn: Forwarder thường có hợp đồng dịch vụ với các hãng tàu, giúp họ có được giá tốt và chia sẻ lợi ích này với khách hàng.

Làm sao để tránh những sai lầm đắt giá khi làm việc với MBL và HBL?

Tại AT Asia co. ltd, với kinh nghiệm nhiều năm cung cấp Dịch Vụ Vận Tải Đường Biển, chúng tôi nhận thấy nhiều doanh nghiệp gặp phải những sai sót không đáng có liên quan đến vận đơn, gây trì hoãn và tốn kém chi phí. Dưới đây là một số lưu ý quan trọng.

Lưu ý quan trọng cho Doanh nghiệp Xuất khẩu

Kiểm tra kỹ thông tin: Luôn rà soát cẩn thận mọi chi tiết trên HBL (tên hàng, số lượng, người nhận) trước khi gửi cho đối tác để tránh sai lệch so với hợp đồng.
Hiểu rõ các điều khoản: Cần phân biệt rõ giữa các hình thức giao hàng như việc nộp bill gốc hay sử dụng các phương thức giải phóng hàng nhanh. Việc hiểu rõ các khái niệm như surrender bill là gì và express release bill of lading là cực kỳ quan trọng để tránh giao hàng sai sót.
Phối hợp chặt chẽ với Forwarder: Giữ liên lạc thường xuyên với Forwarder để cập nhật tình hình lô hàng và xử lý kịp thời các vấn đề phát sinh.

Lưu ý quan trọng cho Doanh nghiệp Nhập khẩu

Yêu cầu bản nháp để kiểm tra: Trước khi vận đơn được phát hành chính thức, hãy yêu cầu Forwarder gửi bản nháp (draft) để kiểm tra và xác nhận thông tin.
Đối chiếu chứng từ: Đảm bảo thông tin trên HBL khớp hoàn toàn với các chứng từ khác như Hợp đồng, Hóa đơn thương mại, Phiếu đóng gói.
Nắm rõ các loại vận đơn: Thị trường có rất nhiều các loại bill of lading khác nhau, và việc hiểu rõ chúng là rất quan trọng để lựa chọn phương thức phù hợp. Đôi khi, một seaway bill là gì có thể được sử dụng thay thế trong một số trường hợp nhất định để tiết kiệm thời gian.

Hiểu rõ MBL và HBL không chỉ là kiến thức logistics cơ bản mà còn là chìa khóa giúp doanh nghiệp chủ động kiểm soát lô hàng, tối ưu chi phí và tránh rủi ro không đáng có. Việc nắm vững sự khác biệt giữa chúng giúp bạn làm việc hiệu quả hơn với các công ty giao nhận, đảm bảo hàng hóa được thông quan và giao nhận thuận lợi, góp phần vào thành công của chuỗi cung ứng.

Bạn cần tư vấn chuyên sâu về Vận Tải Đường Biển, gửi hàng FCL/LCL hay các Dịch Vụ Hải Quan trọn gói? Hãy liên hệ ngay với Tuyền Logistics để được hỗ trợ bởi đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm, đảm bảo lô hàng của bạn luôn an toàn và tối ưu chi phí!

Thông tin liên hệ:
Tuyền Logistics
Sđt: 08.65.79.09.02
Email: Sales5.hcm@atasia.vn

Lưu ý: Các thông tin trong bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo. Để được tư vấn tốt nhất, vui lòng liên hệ trực tiếp với chúng tôi để được tư vấn cụ thể dựa trên nhu cầu thực tế của bạn.