Carbon Footprint Là Gì? Cách Tính, Giảm Thiểu, Ý Nghĩa & Ví Dụ Dấu Chân Carbon

Dấu chân carbon (Carbon Footprint) là tổng lượng khí nhà kính mà hoạt động của doanh nghiệp thải ra môi trường, ảnh hưởng trực tiếp đến biến đổi khí hậu và uy tín thương hiệu. Bài viết này sẽ giải thích rõ Carbon Footprint là gì, hướng dẫn cách tính toán trong chuỗi cung ứng và đưa ra các giải pháp thực tế để giảm thiểu phát thải, đặc biệt trong lĩnh vực logistics, giúp doanh nghiệp không chỉ bảo vệ môi trường mà còn tối ưu chi phí và nâng cao lợi thế cạnh tranh.

Carbon Footprint là gì? Định nghĩa cốt lõi cho doanh nghiệp

Carbon footprint là gì thực chất là một thước đo, giúp chúng ta “nhìn thấy” được tác động vô hình của mình lên môi trường. Đối với doanh nghiệp, đây là chỉ số quan trọng để đánh giá mức độ bền vững và trách nhiệm xã hội.

Giải thích đơn giản về dấu chân carbon

Dấu chân carbon là tổng lượng khí nhà kính (GHG) được tạo ra trực tiếp và gián tiếp bởi một cá nhân, tổ chức, sự kiện hoặc sản phẩm. Nó được quy đổi về một đơn vị chung là tấn CO2 tương đương (tấn CO2e) để dễ dàng đo lường. Các khí nhà kính chính bao gồm Carbon Dioxide (CO2), Methane (CH4), Nitrous Oxide (N2O) và các loại khí flo.

Hãy tưởng tượng mọi hoạt động của doanh nghiệp, từ việc bật đèn trong văn phòng, vận hành máy móc trong nhà xưởng, đến việc vận chuyển một lô hàng từ Việt Nam sang Mỹ, đều “thải” ra một lượng khí nhà kính nhất định. Tổng hợp tất cả các lượng phát thải đó lại sẽ tạo thành “dấu chân carbon” của doanh nghiệp bạn.

Phân loại dấu chân carbon theo Scope 1, 2, 3 – Doanh nghiệp của bạn đang ở đâu?

Theo GHG Protocol (Giao thức Khí nhà kính), một trong những tiêu chuẩn quốc tế phổ biến nhất, dấu chân carbon của doanh nghiệp được chia thành 3 phạm vi (Scope) để dễ dàng quản lý và kiểm kê khí nhà kính.

Scope 1: Phát thải trực tiếp. Đây là các phát thải đến từ những nguồn mà công ty bạn sở hữu hoặc kiểm soát trực tiếp.
- Ví dụ trong logistics: Khí thải từ ống xả của đội xe tải, xe nâng thuộc sở hữu của công ty. Khí thải từ việc đốt nhiên liệu trong các lò hơi, máy phát điện của công ty.
Scope 2: Phát thải gián tiếp từ năng lượng mua vào. Đây là phát thải từ việc tạo ra điện, hơi nước, nhiệt hoặc làm mát mà doanh nghiệp bạn mua từ các nhà cung cấp.
- Ví dụ trong logistics: Lượng khí thải mà nhà máy điện tạo ra để cung cấp điện cho nhà kho, văn phòng của bạn hoạt động.
Scope 3: Các phát thải gián tiếp khác. Đây là phạm vi phức tạp và rộng lớn nhất, bao gồm tất cả các phát thải gián tiếp xảy ra trong chuỗi giá trị của công ty (cả đầu vào và đầu ra), không thuộc Scope 2.
- Ví dụ trong logistics: Khí thải từ các phương tiện vận tải của bên thứ ba (hãng tàu, hãng hàng không, công ty xe tải) mà bạn thuê để vận chuyển hàng hóa. Đây là một phần quan trọng trong ngành logistics là gì. Phát thải từ quá trình sản xuất bao bì, vật liệu đóng gói mà bạn sử dụng. Phát thải từ việc đi lại của nhân viên.

Tại Tuyền Logistics, chúng tôi nhận thấy rằng đối với các doanh nghiệp xuất nhập khẩu, phần lớn dấu chân carbon lại nằm ở Scope 3, đặc biệt là từ các hoạt động vận tải quốc tế. Việc hợp tác với một đơn vị 3pl có năng lực kiểm soát và báo cáo phát thải là vô cùng quan trọng.

Ví dụ thực tế về dấu chân carbon trong hoạt động xuất nhập khẩu

Để bạn dễ hình dung ví dụ về dấu chân carbon, hãy cùng xem xét một lô hàng gốm sứ xuất khẩu từ Bình Dương đi cảng Los Angeles, Mỹ:

Giai đoạn 1 (Nội địa): Xe tải của nhà sản xuất (hoặc do Tuyền Logistics điều phối) vận chuyển hàng từ nhà máy ở Bình Dương đến cảng Cát Lái (TP.HCM). Lượng xăng dầu xe tải tiêu thụ tạo ra phát thải (Scope 1 nếu xe của bạn, Scope 3 nếu xe thuê ngoài).
Giai đoạn 2 (Tại cảng): Cần cẩu và các thiết bị tại cảng sử dụng điện và dầu diesel để bốc container hàng lên tàu. Đây là phát thải của cảng, nhưng là một phần trong Scope 3 của lô hàng.
Giai đoạn 3 (Vận tải quốc tế): Tàu container đốt một lượng lớn nhiên liệu hóa thạch trong suốt hành trình vượt Thái Bình Dương. Đây là nguồn phát thải lớn nhất, thuộc Scope 3 của doanh nghiệp bạn.
Giai đoạn 4 (Tại cảng đến): Các hoạt động dỡ hàng tại cảng Los Angeles cũng tạo ra phát thải tương tự.
Giai đoạn 5 (Phân phối): Xe tải tại Mỹ vận chuyển container từ cảng đến kho của nhà phân phối, tiếp tục tạo ra phát thải (Scope 3).

Như bạn thấy, dấu chân carbon của một sản phẩm không chỉ dừng lại ở nhà máy mà kéo dài xuyên suốt toàn bộ chuỗi cung ứng.

Tại sao dấu chân carbon là chỉ số sống còn đối với doanh nghiệp hiện đại?

Việc quan tâm đến carbon footprint là gì và tại sao quan trọng không còn là một xu hướng “sống xanh” đơn thuần. Giờ đây, nó là một yếu tố chiến lược ảnh hưởng trực tiếp đến sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp trên thị trường quốc tế.

Tác động của dấu chân carbon đến môi trường và rủi ro cho doanh nghiệp

Dấu chân carbon chính là một trong những nguyên nhân chính gây ra hiệu ứng nhà kính, dẫn đến biến đổi khí hậu và nóng lên toàn cầu. Những tác động này không còn là lý thuyết xa vời mà đã trở thành những rủi ro kinh doanh hiện hữu:

Rủi ro pháp lý: Nhiều quốc gia và khu vực, đặc biệt là EU và Mỹ, đang ngày càng siết chặt các quy định về môi trường. Các cơ chế như Thuế Carbon xuyên biên giới (CBAM) của EU có thể khiến hàng hóa có dấu chân carbon cao của bạn mất đi lợi thế cạnh tranh vì bị áp thêm thuế.
Rủi ro chuỗi cung ứng: Biến đổi khí hậu gây ra các hiện tượng thời tiết cực đoan (bão, lụt, hạn hán), làm gián đoạn các tuyến vận tải, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất và giao nhận hàng hóa.
Rủi ro thị trường: Người tiêu dùng và các đối tác lớn ngày càng ưu tiên lựa chọn những thương hiệu có trách nhiệm xã hội doanh nghiệp, minh bạch về tác động môi trường. Một dấu chân carbon cao có thể khiến bạn mất đi những khách hàng quan trọng.

Lợi ích kinh doanh trực tiếp từ việc giảm thiểu Carbon Footprint

Chủ động quản lý và giảm thiểu carbon footprint không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn mang lại những lợi ích kinh tế rất thực tế. Đây không phải là chi phí, mà là một khoản đầu tư.

Tối ưu chi phí hoạt động: Giảm dấu chân carbon thường đi đôi với việc tiết kiệm năng lượng và nhiên liệu. Ví dụ, tối ưu hóa lộ trình vận tải không chỉ giảm phát thải CO2 mà còn giảm chi phí xăng dầu. Sử dụng năng lượng hiệu quả trong nhà kho giúp giảm hóa đơn tiền điện.
Nâng cao uy tín và giá trị thương hiệu: Một doanh nghiệp cam kết phát triển bền vững sẽ xây dựng được hình ảnh tích cực trong mắt khách hàng, đối tác và nhà đầu tư. Đây là một lợi thế cạnh tranh mạnh mẽ trong bối cảnh thị trường ngày càng “xanh” hơn.
Tăng khả năng tiếp cận thị trường quốc tế: Việc đáp ứng các tiêu chuẩn về môi trường giúp hàng hóa của bạn dễ dàng thâm nhập vào các thị trường khó tính như Châu Âu, Bắc Mỹ.
Thu hút và giữ chân nhân tài: Thế hệ nhân sự trẻ ngày nay có xu hướng muốn làm việc cho những công ty có ý thức trách nhiệm với cộng đồng và môi trường.

Hướng dẫn tính toán dấu chân carbon trong chuỗi cung ứng và hoạt động logistics

Để giảm thiểu, trước hết bạn cần đo lường. Việc tính toán dấu chân carbon trong một supply chain phức tạp có vẻ đáng sợ, nhưng thực tế có thể bắt đầu từ những bước cơ bản và các phương pháp đã được chuẩn hóa.

Các yếu tố chính ảnh hưởng đến dấu chân carbon của một lô hàng

Dấu chân carbon của một lô hàng không cố định mà phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Hiểu rõ những yếu tố này là bước đầu tiên để tìm ra giải pháp tối ưu.

Phương thức vận tải: Đây là yếu tố ảnh hưởng lớn nhất. Vận tải hàng không tạo ra lượng phát thải trên mỗi tấn-km cao hơn rất nhiều so với vận tải đường biển.
Quãng đường vận chuyển: Lộ trình càng dài, lượng nhiên liệu tiêu thụ càng nhiều, dấu chân carbon càng lớn.
Trọng lượng và khối lượng hàng hóa: Hàng hóa càng nặng và cồng kềnh thì càng tiêu tốn nhiều năng lượng để di chuyển.
Loại phương tiện và nhiên liệu: Các loại xe tải, tàu biển, máy bay đời mới hơn thường có hiệu suất sử dụng nhiên liệu tốt hơn và phát thải ít hơn.
Loại hàng hóa: Đặc biệt, các loại hàng nguy hiểm hoặc hàng cần tuân thủ quy định đặc biệt như của fda là gì thường yêu cầu quy trình phức tạp hơn, có thể làm tăng dấu chân carbon. Việc chuẩn bị đầy đủ giấy tờ như msds là gì cũng là một phần không thể thiếu trong một supply chain hiệu quả.

Giới thiệu các công cụ và phương pháp tính toán phổ biến (ISO 14064, GHG Protocol)

Bạn không cần phải tự mình phát minh ra cách tính. Đã có những tiêu chuẩn và công cụ tính carbon footprint được quốc tế công nhận giúp doanh nghiệp thực hiện việc này một cách bài bản.

GHG Protocol (Giao thức Khí nhà kính): Đây là bộ tiêu chuẩn được sử dụng rộng rãi nhất trên thế giới để các doanh nghiệp và chính phủ đo lường và quản lý phát thải khí nhà kính. Nó cung cấp một khung làm việc chi tiết để phân loại phát thải theo Scope 1, 2, và 3.
ISO 14064: Đây là một bộ tiêu chuẩn quốc tế khác cung cấp các công cụ cho các tổ chức để định lượng, báo cáo và xác minh lượng phát thải khí nhà kính. Việc tuân thủ ISO 14064 giúp tăng cường độ tin cậy và minh bạch cho các báo cáo phát thải của doanh nghiệp.

Ngoài ra, có nhiều công cụ và máy tính trực tuyến có thể giúp ước tính dấu chân carbon cho các hoạt động cụ thể. Tuy nhiên, để có kết quả chính xác cho toàn bộ chuỗi cung ứng, việc hợp tác với các chuyên gia logistics có kinh nghiệm là rất quan trọng. Để hiểu sâu hơn về cấu trúc và quản lý chuỗi cung ứng, bạn có thể tìm hiểu thêm scm là gì.

Bảng so sánh dấu chân carbon giữa vận tải đường biển (FCL/LCL) và đường hàng không

Để giúp bạn có cái nhìn trực quan, Tuyền Logistics đã tổng hợp một bảng so sánh đơn giản giữa hai phương thức vận tải phổ biến nhất:

Tiêu chí	Vận tải đường biển (Sea Freight)	Vận tải đường hàng không (Air Freight)
Tốc độ	Chậm (từ vài tuần đến hơn một tháng)	Rất nhanh (từ vài ngày)
Chi phí	Thấp hơn đáng kể	Rất cao, gấp nhiều lần đường biển
Dấu chân Carbon	Thấp. Đây là phương thức thân thiện với môi trường nhất cho hàng hóa khối lượng lớn, đi xa.	Rất cao. Lượng phát thải CO2 trên mỗi tấn-km cao hơn đường biển từ 40-50 lần.

Lời khuyên từ Tuyền Logistics: Nếu thời gian không phải là yếu tố quá gấp rút, hãy luôn ưu tiên vận tải đường biển. Đây là cách hiệu quả nhất để cắt giảm đáng kể dấu chân carbon cho hoạt động xuất nhập khẩu của bạn.

Giải pháp thực tế để giảm thiểu dấu chân carbon cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu

Việc cách giảm thiểu carbon footprint cho doanh nghiệp không chỉ là những cam kết to tát mà bắt đầu từ những hành động tối ưu hóa cụ thể trong hoạt động hàng ngày, đặc biệt là trong lĩnh vực logistics.

Tối ưu hóa phương thức vận tải và đóng gói hàng hóa

Đây là những “đòn bẩy” mạnh mẽ nhất mà doanh nghiệp có thể tác động để giảm phát thải.

Chuyển đổi phương thức (Modal Shift): Cân nhắc chuyển đổi những lô hàng không quá khẩn cấp từ đường hàng không sang đường biển. Như bảng so sánh ở trên, tác động của việc này là rất lớn.
Gom hàng (Consolidation): Thay vì gửi nhiều lô hàng nhỏ lẻ, hãy phối hợp với đối tác logistics để gom thành một lô hàng lớn hơn (ví dụ: chuyển từ LCL – hàng lẻ sang FCL – hàng nguyên container). Việc này giúp tối ưu hóa không gian container và giảm số chuyến vận chuyển cần thiết.
Tối ưu hóa đóng gói: Sử dụng vật liệu đóng gói nhẹ, bền vững và có thể tái chế. Thiết kế bao bì vừa vặn với sản phẩm để giảm trọng lượng và thể tích của lô hàng, giúp tiết kiệm không gian và nhiên liệu.

Lựa chọn đối tác logistics có trách nhiệm và lộ trình vận tải xanh

Đối tác logistics của bạn đóng vai trò then chốt trong nỗ lực giảm thiểu dấu chân carbon.

Chọn đối tác minh bạch: Hãy làm việc với những công ty logistics như Tuyền Logistics, sẵn sàng cung cấp dữ liệu về phát thải cho các lô hàng của bạn.
Ưu tiên các hãng vận tải “xanh”: Các hãng tàu và hãng hàng không lớn hiện nay đều có những chương trình đầu tư vào đội tàu, máy bay thế hệ mới, tiết kiệm nhiên liệu hơn và sử dụng các loại nhiên liệu sinh học. Một đối tác logistics tốt sẽ biết cách tư vấn cho bạn lựa chọn những hãng này.
Tối ưu hóa lộ trình: Lựa chọn các tuyến đường vận tải thẳng, ít điểm trung chuyển hơn để giảm quãng đường di chuyển và thời gian chờ đợi, từ đó giảm tiêu thụ nhiên liệu. Việc quản lý tốt dòng hàng hóa trả về cũng là một yếu tố quan trọng, và bạn có thể tìm hiểu thêm về reverse logistics là gì để có chiến lược phù hợp.

Áp dụng công nghệ để quản lý và theo dõi phát thải trong chuỗi cung ứng

Công nghệ là công cụ đắc lực giúp doanh nghiệp quản lý chuỗi cung ứng một cách thông minh và bền vững hơn.

Hệ thống quản lý vận tải (TMS): Các phần mềm TMS hiện đại có thể giúp tự động hóa việc lập kế hoạch lộ trình, tối ưu hóa việc xếp hàng lên xe và theo dõi hiệu suất tiêu thụ nhiên liệu của đội xe.
Nền tảng theo dõi (Visibility Platforms): Các nền tảng này cung cấp khả năng theo dõi lô hàng theo thời gian thực, giúp doanh nghiệp dự đoán được các điểm tắc nghẽn, giảm thời gian chờ đợi không cần thiết tại cảng hoặc kho bãi.
Phân tích dữ liệu: Thu thập và phân tích dữ liệu về các lô hàng (quãng đường, thời gian, lượng nhiên liệu tiêu thụ) để xác định các “điểm nóng” phát thải trong chuỗi cung ứng và đưa ra các quyết định cải tiến dựa trên dữ liệu.

Việc hiểu rõ và cắt giảm dấu chân carbon không còn là lựa chọn mà đã trở thành một yêu cầu tất yếu đối với các doanh nghiệp có tầm nhìn. Bằng cách chủ động tìm hiểu carbon footprint là gì, theo dõi và áp dụng các giải pháp tối ưu hóa, đặc biệt trong khâu vận tải và logistics, doanh nghiệp không chỉ góp phần vào mục tiêu phát triển bền vững mà còn xây dựng được hình ảnh thương hiệu uy tín, tối ưu chi phí và sẵn sàng đáp ứng các tiêu chuẩn xanh của thị trường quốc tế.

Liên hệ ngay với Tuyền Logistics để được tư vấn các giải pháp vận tải đường biển, đường hàng không và dịch vụ hải quan tối ưu, giúp doanh nghiệp của bạn giảm thiểu dấu chân carbon một cách hiệu quả và minh bạch nhất.

AT Asia co. ltd
Địa chỉ: Lầu 3, tòa nhà Sovilaco, Số 1 Phổ Quang, Phường Tân Sơn Hòa, TP Hồ Chí Minh, Việt Nam
Liên hệ: Tuyền Logistics
Sđt: 08.65.79.09.02
Email: Sales5.hcm@atasia.vn

Lưu ý: Thông tin trong bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo. Để được tư vấn tốt nhất, vui lòng liên hệ trực tiếp với chúng tôi để được tư vấn cụ thể dựa trên nhu cầu thực tế của bạn.